Regulowanie granic pasa drogowego – prawo, procedury i praktyka

I. WSTĘP DO POJĘCIA „GRANICY PASA DROGOWEGO”. Zagadnienia podstawowe.

1. Co to jest pas drogowy?
2. Co to jest linia rozgraniczająca pas drogowy?
3. Definicje ustawowe terenu który „jest pasem drogowym” lub „będzie w nim usytuowana droga” – problematyka art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych.
4. Elementy składowe pasa drogi publicznej.
5. Regulowanie pasa drogowego – zagadnienia wstępne:

a. regulowanie ewidencji drogi publicznej,
b. regulowanie zapisów książki drogi,
c. uchwały o zaliczeniu danej drogi do drogi publicznej,
d. regulowanie granic działek nieruchomości względem granic pasa drogowego.

[Dyskusja, przykłady z praktyki/kazusy]

6. Nowa ustawa o szczególnych rozwiązaniach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych dróg ogólnodostępnych:

a. zakres stosowania,
b. obowiązujące tryby,
c. doświadczenia i przypadki z praktyki,
d. funkcjonalność rozwiązań.

II. STANY ISTNIEJĄCE – STANY ZASTANE GRUNTÓW POD DROGAMI PUBLICZNYMI.

7. Prawo własności gruntu pod drogami publicznymi.
8. Stany nieuregulowane własności gruntu pod drogami publicznymi.
9. Znaczenie ustawy z dnia 13 października 1998 roku Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.
10. Postępowania w trybie art. 73 ust. 1, 3 i 3a ustawy z dnia 13 października 1998 roku Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną:

a. załączniki niezbędne do wniosku,
b. procedura i ustalanie faktu pozostawienia nieruchomości w dyspozycji zarządcy drogi publicznej,
c. dowody i materiały (dokumentacja fotograficzna, oświadczenia, książka drogi, czynności utrzymaniowe względem drogi publicznej).
d. udowodnienie ruchu publicznego.

11. Wydanie decyzji właściwego miejscowo Wojewody o stwierdzeniu nabycia gruntu pod drogę publiczną na dzień 01 stycznia 1999 roku – konsekwencja prawne i faktyczne dla zarządcy drogi publicznej.
12. Wydanie decyzji właściwego miejscowo Wojewody odmawiającej stwierdzenia nabycia gruntu pod drogę publiczną na dzień 01 stycznia 1999 roku – co robić dalej? Jak wywłaszczyć grunt pod drogę publiczną?

[Dyskusja/przypadki z praktyki]

13. Traktowanie proceduralne nieruchomości niebędących własnością zarządcy drogi publicznej, a pozostających w pasie drogi publicznej.
14. Znaczenie art. 120 – 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami w inwestycjach zarządcy drogi publicznej na działkach niebędących jego własnością a pozostających w pasie drogi publicznej.
15. Problematyka dysponowania gruntem na cele budowlane dla nieruchomości niebędących własnością zarządcy drogi publicznej, a pozostających w pasie drogi publicznej.

III. USTALANIE PRZEBIEGU DROGI PUBLICZNEJ. UCHWAŁY O NADANIU KATEGORII DRODZE PUBLICZNEJ. ZASIEDZENIE DROGI PUBLICZNEJ.

16. Tryb i sposób zaliczania (pozbawiania) gruntów do dróg gminnych w drodze uchwał Rady Gminy (Rady Miasta na prawach powiatu).

a. elementy kluczowe uchwały,
b. określanie działek ewidencyjnych wchodzących w skład drogi publicznej (jak postępować w przypadku braku precyzyjnych określeń),
c. zmiany uchwał w celu objęcia nowych działek ewidencyjnych zasięgiem drogi publicznej,

17. Tryb i sposób zaliczania (pozbawiania) gruntów do dróg powiatowych w drodze uchwał Rady Powiatu (Rady Miasta na prawach Powiatu).

a. elementy kluczowe uchwały,
b. określanie działek ewidencyjnych wchodzących w skład drogi publicznej (jak postępować w przypadku braku precyzyjnych określeń),
c. zmiany uchwał w celu objęcia nowych działek ewidencyjnych zasięgiem drogi publicznej,

18. Tryb i sposób zaliczania (pozbawiania) gruntów do dróg wojewódzkich w drodze uchwał Sejmiku Województwa.

a. elementy kluczowe uchwały,
b. określanie działek ewidencyjnych wchodzących w skład drogi publicznej (jak postępować w przypadku braku precyzyjnych określeń),
c. zmiany uchwał w celu objęcia nowych działek ewidencyjnych zasięgiem drogi publicznej,

19. Tryb i sposób zaliczania (pozbawiania) gruntów do dróg krajowych w drodze rozporządzenia Ministra właściwego do spraw transportu.

a. problematyka budowy dróg krajowych w nowych ciągach,
b. „spadek” kategorii drogi i „karuzela drogowa” (przerzucanie się kategoriami drogi między zarządcami dróg) – rozwiązywanie problemów,
c. spory między Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad a zarządcami dróg niższych kategorii co do tego „kto zarządza drogą”,
d. każdoroczny przegląd sieci dróg krajowych i „spadki” z datą 31 grudnia każdego roku nowych dróg – problemy praktyczne.

20. Skarżenie uchwał Rad Gmin, Rad Powiatów i Sejmików Wojewódzkich z rozstrzygnięciami. Publikowanie uchwał w Wojewódzkich Dziennikach Urzędowych.
21. Ewidencja drogi publicznej a uchwała o zaliczeniu działek ewidencyjnych do drogi publicznej.
22. Sposób prowadzenia ewidencji drogi publicznej przez zarządcę drogi publicznej.
23. Traktowanie dróg wewnętrznych należących do Gmin lub do Miasta na Prawach Powiatu w kwestii uchwał zaliczających je do dróg wewnętrznych.
24. Zmiana kategorii drogi wewnętrznej (gminnej) na drogę gminną publiczną – konsekwencje prawne w kontekście art. 38 ustawy o drogach publicznych.
25. Wydawanie zezwoleń na lokalizację zjazdów, sieci, urządzeń, reklam oraz wydawanie zezwoleń na zajęcie pasa drogowego w okresie intertemporalnym – wniosek wpłynął przed „przekazaniem drogi” a moment rozstrzygnięcia po „zmianie kategorii drogi”. Jak zarządca drogi powinien się zachować?

[Dyskusja/przypadki z praktyki]

26. Zasiedzenie gruntu stanowiącego część pasa drogi publicznej lecz zajmowanego przez podmiot niebędący zarządcą drogi publicznej.
27. Tryb i sposób zasiedzenia gruntu położonego w pasie drogi publicznej:

a. kiedy można zasiedzieć grunt położony w granicy drogi publicznej?
b. specjalne tryby i możliwości zasiadywania gruntów w pasie drogi publicznej,
c. wyjątki od ogólnej zasady zakazu zasiadywania gruntów w pasach dróg publicznych,
d. zasiedzenie w „dobrej wierze” i zasiedzenie „w złej wierze” pasa drogi publicznej.

28. Przykładowe stany faktyczne zasiadywania gruntów w pasie drogi publicznej.
29. Rozstrzygnięcia sądów cywilnych rozpatrujących wnioski w trybie art. 172 i 176 Kodeksu Cywilnego o zasiedzenie gruntu położonego w liniach rozgraniczających drogi publicznej.
30. Właściwa reakcja zarządcy drogi publicznej na wszczęcie postępowania sądowego o zasiedzenie części drogi publicznej na rzecz osoby fizycznej lub osoby prawnej.
31. Przykładowe orzecznictwo sądów cywilnych.
32. Przykładowe orzecznictwo Sądu Najwyższego.
33. Postępowanie po wydaniu przez sąd cywilny Prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia.

[Dyskusja, przykłady z praktyki/kazusy]

IV. ZEZWOLENIA NA REALIZACJĘ INWESTYCJI DROGOWEJ W PROCESIE ZMIANY GRUNTU POD DROGAMI PUBLICZNYMI.

34. Wpływ zezwolenia na realizację inwestycji drogowej na granice:

a. przyszłej drogi publicznej,
b. istniejących dróg publicznych graniczących z drogą publiczną,
c. dróg publicznych przecinających inwestycję drogową (wiadukty, mosty, tunele) w ciągu istniejących drogi publicznej innej kategorii,
d. proces regulacji gruntów pod drogami publicznymi.

35. Zmiany kategorii dróg po zrealizowaniu inwestycji drogowej (ZRID).
36. Przejścia prawa własności pod gruntami po wydaniu zezwolenia na realizację inwestycji drogowej:

a. decyzja ostateczna z rygorem natychmiastowej wykonalności,
b. decyzja nieostateczna z rygorem natychmiastowej wykonalności,
c. decyzja ostateczna bez rygoru natychmiastowej wykonalności,
d. decyzja nieostateczna bez rygoru natychmiastowej wykonalności,
e. relacje prawomocności do ostatecznych i nieostatecznych decyzji ZRID w kontekście zmian w księgach wieczystych i wpisów do ksiąg wieczystych.

37. Problematyka opóźnień (celowych/niecelowych) przez zarządców dróg w podejmowaniu uchwał zmieniających przebieg drogi publicznej po zrealizowaniu inwestycji drogowej w trybie specustawy drogowej (ZRID).
38. Wpływ braku zrealizowania inwestycji drogowej – pomimo wydania decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej – na prawo własności gruntów i kategorię poszczególnych dróg.
39. Zwroty wywłaszczonych nieruchomości na cel publiczny – znaczenie art. 136 i 137 ustawy o gospodarce nieruchomości i wpływ tego na kategorii dróg oraz granice pasa drogowego.

[Dyskusja, przykłady z praktyki/kazusy]

40. Orzecznictwo sądów administracyjnych w sprawie zmian granic pasa drogowego i zaliczania gruntów (działek ewidencyjnych) do dróg publicznych.
41. Analiza przypadków z praktyki i rekomendacje do podejmowania właściwych działań.